"Manifiesto por una lengua común", tralla!

O outro día vin con pasmo que un conxunto de escritores e filósofos viñan de escribir e asinaren un documento ao que titularon "Manifiesto por una lengua común". O propio nome xa indicaba por onde ían as intencións. E non me gustaba un chisco...

"Mmmm", pensei; "Ehhh!!", berramos a dúo a miña irmá e mais eu; e o que escribín -e que tiña que ter traído aquí xa- foi bastante. Ou sexa, que despedacei o texto ponto por ponto e rebatín até o máis ínfimo detalle. Como se di popularmente, "Deille por todos os lados".

A seguir cítome a min in person -é que é un pracer citarse a un mesmo, case coma un catedrático universitario, que medo me dou!-. Vanme permitir que me auto-traduza, debido a convicións profundas; mais sempre poden ler o orixinal no foro onde o publiquei.

Non sei a que vén isto, ou sí, imaxínoo. Xa comezando polo título paréceme unha total hipocresía pola banda dos seus autores e aos que representan intelectualmente. Teño que recoñecer que lles teño respeito noutras áreas de pensamento,mais neste estou en absoluto desacordo.

Resulta un pouco irónico que veñan defender algo que supostamente está en perigo. E que é o que está en perigo realmente? A hexemonía total e absoluta, en todas os niveis, da lingua que "siempre fue compañera del imperio".

Talvez déixome levar a termos excesivamente opinativos. Non sei. Ao cabo os idiomas só son ferramentas, principalmente para a comunicación. Mais ceder nun aspecto, por moi pequeno que pareza, pode significar algo máis e desembocar nunha perda de liberdade de pensamento, e o que é pior, inconsciente.

Desde hace algunos años hay crecientes razones para preocuparse en nuestro país por la situación institucional de la lengua castellana, la única lengua juntamente oficial y común de todos los ciudadanos españoles. Desde luego, no se trata de una desazón meramente cultural -nuestro idioma goza de una pujanza envidiable y creciente en el mundo entero, sólo superada por el chino y el inglés- sino de una inquietud estrictamente política: se refiere a su papel como lengua principal de comunicación democrática en este país, así como de los derechos educativos y cívicos de quienes la tienen como lengua materna o la eligen con todo derecho como vehículo preferente de expresión, comprensión y comunicación.

Por que hai que preocuparse? Apareceu a varicela á lingua española? Estará a contaxiarlla a mala pécora dalgunha das linguas "rexionais"?

O español só foi común moito despois de ter sido oficial, o que corrompe o proceso. E aínda por riba dos séculos que pasaron, a súa aprehensión polos cidadáns das comunidades de diferentes falas non é total, nin moito menos, mais temos que falar de lingua común...

Lingua materna unicamente hai unha, segundo os lingüístas -e non segundo o meu sinxelo e ignorante criterio-. E as demais son denominadas "estranxeiras". O bilingüísmo -isto é, a capacidade para desenvolverse ao mesmo nível en dúas linguas- é un estado do que moitos falan mais poucos teñen visto, polo que se adoita falar del como un concepto máis teórico que práctico.

Estase a supeditar aos cidadáns a adquirir unha lingua para obter a condición de cidadanía (!), practicamente. E, que eu saiba, nas sociedades democráticas occidentais contemporáneas, a condición de cidadán ten a súa orixe fóra de implicacións de tipo cultural, lingüístico, étnico, relixioso, etc.

Polo tanto, esa preocupación polo español é máis que infundada. Endexamais o español tivo tanto % en España de falantes como a día de hoxe. Non pasa o mesmo coas linguas "periféricas"...

Polo que refire aos dereitos educativos... espero que se teñan en conta os mesmos criterios para valorar a situación doutras linguas, na vez de berrar na contra de proxectos lingüísticos sen saber máis que o que lles conta Jiménez Losantos ou outro locutor madrileño que adoiten escoitar.

Como punto de partida, establezcamos una serie de premisas:

1) Todas las lenguas oficiales en el Estado son igualmente españolas y merecedoras de protección institucional como patrimonio compartido, pero sólo una de ellas es común a todos, oficial en todo el territorio nacional y por tanto sólo una de ellas -el castellano- goza del deber constitucional de ser conocida y de la presunción consecuente de que todos la conocen. Es decir, hay una asimetría entre las lenguas españolas oficiales, lo cual no implica injusticia (?) de ningún tipo porque en España hay diversas realidades culturales pero sólo una de ellas es universalmente oficial en nuestro Estado democrático. Y contar con una lengua política común es una enorme riqueza para la democracia, aún más si se trata de una lengua de tanto arraigo histórico en todo el país y de tanta vigencia en el mundo entero como el castellano.

O da protección é máis de "boquilla" que de facto. Os que se teñen que preocupar pola protección das linguas que non son o castelán, non son máis que os seus falantes. E que acontece con calqueira mínima iniciativa para protexer e promover o uso destas falas? Parece que sobra a miña explicación, polo que vouna aforrar.

"Sólo una", "sólo una"... Cantas veces teri que oír e ler isto! Mais, por que? Unicamente falan desa "unha", mais non se xustifica por que os demais merecemos unha categorización como "falantes de segunda", senón explícita, si implicitamente -máis que nada porque non exercemos o noso lugar desa "sólo una"-.

O español non ten deber, nin constitucional nin anticonstitucional, de nada. Como din os propios autores no seguinte ponto, son os cidadáns os titulares de dereitos, non as linguas, que non deixan de ser entes abstractos. Ese argumento semella que só val se se emprega dun xeito determinado.

Que é a raigame? Predicación? Historia? Sexa o que sexa non é máis que calqueira das súas "infames competidoras".

2) Son los ciudadanos quienes tienen derechos lingüisticos, no los territorios ni mucho menos las lenguas mismas. O sea: los ciudadanos que hablan cualquiera de las lenguas co-oficiales tienen derecho a recibir educación y ser atendidos por la administración en ella, pero las lenguas no tienen el derecho de conseguir coactivamente hablantes ni a imponerse como prioritarias en educación, información, rotulación, instituciones, etc... en detrimento del castellano (y mucho menos se puede llamar a semejante atropello "normalización lingüística").

Efectivamente. Ves como cando che interesa sabes facer bo uso da razón?

Mais agora é o momento de puntualizar dende o meu ponto de vista. Evidentemente as persoas SI teñen dereitos -a non ser que se demostre agora o contrario, daquela a miña argumentación centraríase na defensa deses dereitos para eles (para nós)-. Os galego-falantes non poden levar unha vida igual que un castelán-falante. Simplesmente non poden levar unha vida completamente en galego se lles da a gana, porque a administración non o debe considerar oportuno... Hai algún problema en que o fagan se lles prace? Hai algún problema en que merquen bragas ou tangas? Respétase pouco a decisión persoal dos galego-falantes. E é máis, valórase pasando por diferente peneira os dereitos dos falantes dunha e doutra lingua. Si ou non?

Porque se unha lingua éoficial, serao para todo. Teoricamente, segundo a Constitución e o Estatuto da Galiza, o galego e o castelán gozan do mesmo status en Galiza. Mais ao meu parecer o galego só é oficial "de segundas".

No que respecta á situación socio-lingüísitca, o galego está gravemente ferido. Neste asunto poderíame extender moitísimo, incluíndo fenómenos como o "auto-odio", mais mellor voume limitar ao que é máis fácil de percebir -isto sería outro enorme capítulo, sobre o que se escribiron infinidade de libros-.

3) En las comunidades bilingües es un deseo encomiable aspirar a que todos los ciudadanos lleguen a conocer bien la lengua co-oficial, junto a la obligación de conocer la común del país (que también es la común dentro de esa comunidad, no lo olvidemos). Pero tal aspiración puede ser solamente estimulada, no impuesta. Es lógico suponer que siempre habrá muchos ciudadanos que prefieran desarrollar su vida cotidiana y profesional en castellano, conociendo sólo de la lengua autonómica lo suficiente para convivir cortésmente con los demás y disfrutar en lo posible de las manifestaciones culturales en ella. Que ciertas autoridades autonómicas anhelen como ideal lograr un máximo techo competencial bilingüe no justifica decretar la lengua autonómica como vehículo exclusivo ni primordial de educación o de relaciones con la administración pública. Conviene recordar que este tipo de imposiciones abusivas daña especialmente las posibilidades laborales o sociales de los más desfavorecidos, recortando sus alternativas y su movilidad.

O meu desexo non é que se cheguen a coñecer ben o galego xunto ao castelán. Que pasa? Que os nenos nacen falando español naturalmente e temos que loitar para que coñezan o galego? A realidade é que a maioría dos galegos aprenden o galego en primeiro lugar mais a sociedad incúlcalles o español. E eses que sucumbiron á presión social serán educadores en español.

A informes do CIS remítome, institución fóra de sospeita de posible nacionalismo ou irracionalidad...

O galego é o natural; nin motivado nin imposto. O único imposto é o español, mais iso supoño que é unha gran mentira proferida polo diaño in person que sae pola miña boca -ou o meu teclado-.

Porque se non falas ben o castelán es un "pailán", mais se non falas ben o galego es unha "persoa como hai que ser". E, nin un extremo, nin o outro. Por dios!

Esa excusa da baixa talla profesional paréceme do máis rastreiro. Cando non saibas como atacar a unha persoa, quítalle a comida dos seus fillos. Está máis que demostrado que os que chegaron máis lonxe e andado polo mundo, en Galiza, eran galego-falantes. Algún deles acadou unha inmensa fortuna. E logo o idioma supúxolles unha limitación infranqueábel?

Agradecidos por preocupáreste de nós, naiciña España; mais a verdade é que xa somos maiorciños para seguirmos tragándonos "milongazos" (E si, isto último é totalmente opinativo).

4) Ciertamente, el artículo tercero, apartado 3, de la Constitución establece que "las distintas modalidades lingüísticas de España son un patrimonio cultural que será objeto de especial respeto y protección". Nada cabe objetar a esta disposición tan generosa como justa, proclamada para acabar con las prohibiciones y restricciones que padecían esas lenguas. Cumplido sobradamente hoy tal objetivo, sería un fraude constitucional y una auténtica felonía utilizar tal artículo para justificar la discriminación, marginación o minusvaloración de los ciudadanos monolingües en castellano en alguna de las formas antes indicadas.

Alen de ser un patrimonio cultural, son unha realidade vixente, viva e totalmente válida. Non son momias nin restos fosilizados de Atapuerca! Mais aínda tenñen a pouca vergoña de calificala de "xenerosa". E logo "cédennos" algo? Que inxenuidade, pois pensaba que este país facíamolo entre todos e para todos!

Por consiguiente los abajo firmantes solicitamos del Parlamento español una normativa legal del rango adecuado (que en su caso puede exigir una modificación constitucional y de algunos estatutos autonómicos) para fijar inequívocamente los siguientes puntos:

Se eu pido unha mínima reforma constitucional sería un ser abominable. Mais aquí, para garantir a hexemonía total dun idioma -o cal, lembren, non pode ser titular de dereitos senón os seus falantes, como cidadáns-, si sería xusto. Só unha das "partes" está lexitimada socialmente para iso, polo que terei que deducir que, tristemente, a Constitución Española é só desa "parte", aínda que unicamente sexa de xeito oficioso.

1) La lengua castellana es común y oficial a todo el territorio nacional, siendo la única cuya comprensión puede serle supuesta a cualquier efecto a todos los ciudadanos españoles.

Máis que unha suposición é unha obriga, non?

2) Todos los ciudadanos que lo deseen tienen derecho a ser educados en lengua castellana, sea cual fuere su lengua materna. Las lenguas co-oficiales autonómicas deben figurar en los planes de estudio de sus respectivas comunidades en diversos grados de oferta, pero nunca como lengua vehicular exclusiva. En cualquier caso, siempre debe quedar garantizado a todos los alumnos el conocimiento final de la lengua común.

Máis claro, a auga. Deanlle a volta, aínda que sexa só por un intre e no seu maxín...

3) En las autonomías bilingües, cualquier ciudadano español tiene derecho a ser atendido institucionalmente en las dos lenguas oficiales. Lo cual implica que en los centros oficiales habrá siempre personal capacitado para ello, no que todo funcionario deba tener tal capacitación. En locales y negocios públicos no oficiales, la relación con la clientela en una o ambas lenguas será discrecional.

Estou dacordo. Espero que se cumpra en todos os seus pontos.

4) La rotulación de los edificios oficiales y de las vías públicas, las comunicaciones administrativas, la información a la ciudadanía, etc... en dichas comunidades (o en sus zonas calificadas de bilingües) es recomendable que sean bilingües pero en todo caso nunca podrán expresarse únicamente en la lengua autonómica.

Sería antinatural, claro...

5) Los representantes políticos, tanto de la administración central como de las autonómicas, utilizarán habitualmente en sus funciones institucionales de alcance estatal la lengua castellana lo mismo dentro de España que en el extranjero, salvo en determinadas ocasiones características. En los parlamentos autonómicos bilingües podrán emplear indistintamente, como es natural, cualquiera de las dos lenguas oficiales.

Outra cousa supernatural... As linguas van ter que ser estudiadas pola bioloxía, a este paso.

Firmas: Mario Vargas Llosa, José Antonio de la Marina, Aurelio Arteta, Félix de Azúa, Albert Boadella, Carlos Castilla del Pino, Luis Alberto de Cuenca, Arcadi Espada, Alberto González Troyano, Antonio Lastra, Carmen Iglesias, Carlos Martínez Gorriarán, Jose Luis Pardo, Alvaro Pombo, Ramón Rodríguez, Jose Mª Ruiz Soroa, Fernando Savater.

Todos eles bilingües como o que máis...

Agora, e despois de ter enfriado un pouco o ar, podo reflexionar mellor e deixar algunha apreciación máis: Paréceme moi triste que un tipo de xente, que creo que xa tiña ganado respeito do público e dos seus colegas de área se rebaixe a criticar á clase política para despois saír con conductas deste tipo, que non poden ser calificadas doutro xeito que de políticas.

Precisamente, creo que están a cometer un erro bastante groso, pois están a convertirse en monicreques ás ordes da desvocada Rosa Díez, con todos os meus respeitos; Unha persoa cunha traxectoria intachable que está dando tombos pola escea política ao meu entender, e iso a pesar da "victoria" do diputado conseguido nas últimas eleccións xerais. "Como non estou como quero no meu partido, fago o meu, xusto no medio dos dous grandes. Que guai!"

Por último, un aviso a navegantes: non quero que se malinterprete, que ninguén tome nada como algo persoal; o que pasa é que sempre fun unha persoa cun humor moi irónico. Saudiños a todos.