Este foi o relato, de autoría propia, co que participei no "Voces nas letras" deste ano 2011. trátase dun acto de lectura pública de textos en galego que ten lugar cada ano por estas datas na Universidade da Coruña.
Vouvos falar sobre a miña aldea, aínda que o que vos vou contar ben podería ser sobre cáseque calquera aldea de Galicia. Chámase Ledoño e alí moran algo máis de duascentas persoas. Hai moi poucos nenos. Cando eu tiña a idade deles lembro que eramos moitos máis. Pero o mesmo dicía a miña nai da miña xeración, xa que ela tamén medrou alí. ¿Haberá nenos cando os cativos de hoxe cheguen á miña idade?
O que si hai en Ledoño é xente maior. Así a ollo, creo que máis da metade da poboación ten máis de 50 anos. E case todos eles sempre teñen unha gran historia que contar. Persoalmente, sempre me marabillou escoitar algunha delas ao calor dunha lareira, porque aquí aínda hai ben delas.
Tamén hai leiras, con ferrados en que as medir, cancelas para as pechar, hortas para traballar, frutais para unha merenda sa, coellos que de cando en vez as veñen visitar, igual que as toupas (ou topias, como dicimos alí), escornabois cos que me metía medo a miña curmá cando eramos nenas.
Non poden faltar, tampouco, os alpendres, nos que podemos atopar dende coches modernos, ata carros de bois, apeiros de labranza (como sachos, galletas, fouciños ou gadañas) ou o leito dun fiel can de palleiro. Pero o can non é o único animal na zona. Tamén hai paxaros coma os paspallás, as aduriñas, os paporrubios, os xílgaros, as pegas, os corvos ou as curuxas, animais de monte, coma o raposo, o xabarín ou os coellos.
E precisamente, do monte podemos falar outro pouco, porque é parte notable da nosa aldea. Chamámoslle “O Picoto”. Non é moi grande, pero é o noso monte. Ata hai pouco pasaba por alí tren, o ferrocarril entre A Coruña e Santiago, arrodeando toda a pequena montaña, entre Uxes e Bregua.Tiña o seu encanto. Cando durmía na vella casa da miña avoa, tamén de Ledoño, gustábame espertar escoitando o “cha-ca-chá do tren”, como dicía unha canción desas dos tempos de antes.
Agora teño que contar que a casa da miña avoa tamén ten un encanto de seu, nunha contorna encantadora. Alí o verde brilla especialmente. A casa está situada moi preto do monte, xa en pleno desnivel, polo que sempre foi moi difícil traballar as terras, pero non imposible, claro, pois había que comer. Que remedio!, como diría a miña avoa. Pois ese desnivel fai posible unha das cousas que máis orgullo me producen: do monte baixa un pequeno río que cruza as terras da miña avoa e nun recuncho provoca unha fervenza moi xeitosa, que non é a do Iguazú, pero ténme namorada.
Xusto enfrente, está a antiga “casa do cura”. Agora xa non se usa, pero segue a ser propiedade da Igrexa. Creo que está como eran as casas de antes: coa súa lareira, a súa cociña de ferro, chan de madeira... Gustaríame entrar e vela, pero miña nai di que aquilo ten que ser unha selva amazónica.
Pero a pesar de todo o que vos estou contando, que parece bonito, e que o é, moito cambiou todo nos último quince anos, e cambiou a peor. Moito perdemos! A mediados dos noventa chegou, por fin, a autovía A-6, dende Madrid. Ata daquela, para chegar a Ledoño había que tomar unha estrada non moi ancha, dende Culleredo, polo medio do monte, e con máis curvas que eucaliptos había nas beiras. Chegados abaixo de todo, acababa a escuridade dos eucaliptos e abríase o verde do val que habitamos, nunha pequena recta de entrada á aldea.
Agora xa non hai nada diso, hai moito asfalto da autovía, a nova estrada ata Sogama, en Cerceda, e de case hoxe mesmo, a Terceira Rolda coruñesa. Pero iso non foi o que máis me entristeceu foi a brillante idea de construír un polígono á beira da miña casa. Seica era polo progreso, que ía xerar beneficios para as xentes do lugar, que crearían zonas verdes e parques como mínima compensación... Deso nin hai nin haberá nada. Eu, o que máis boto de menos é o cuco no mes de abril, o que endexamais volveu. Que sería del? De todo esto lembro que marchei para a universidade e ao voltar, non recoñecín a miña aldea. Triste, pero certo. Agora, nun anaco de monte, xa non había tal e no seu lugar había unha enorme esplanada de terra e eu non era quen de ubicar a miña casa dende a costa de baixada, chea de curvas, á que pouco tempo de vida lle quedaba. Iso de non recoñecer deixoume pegada. Nin o meu era meu!
Pero a min gústame seguir lembrando as andainas cos meus avós por eses lugares, moitos deles inexistentes hoxe, mentres eu facía preguntas, e eles sempre o sabían todo, cando os cans eran tan grandes amigos e cando cazar unha bolboreta era fazaña case imposible.
2 comentários:
Fermosas palabras, transpórtano a un vividamente a un tempo que non coñeceu, ao da túa infancia. Moitas das veces, fálase da idealización dos lugares, das referencias á súa beldade como simple rememoración da nenez. Dende logo non semella o caso, non hai nada esteticamente apreciable nun polígono, nada polo que emocionarse. Cantos cucos foron o cuco do mes de abril, cantos máis o poderían ter sido? Que non se me vexa como un reaccionario, mais o progreso, se en realidade existe, debería transitar por outras vías, máis sostibles, de maior sentido común, preservando o patrimonio natural que se vai arrecunchando nas memorias, desaparecendo do seu lugar lexítimo, ata chegar a un día no que a xente nin sequera teña un lugar tan especial no que refuxiarse de cando en vez, inda que sexa nas súas propias lembranzas de cando cativos.
Agradezo o teu comentario, Leuco. E comparto as túas impresións.
Enviar um comentário